Axel Oxenstierna Aslen NERELİ , kimdir , kaç yaşında ,biyografisi , hakkında

Axel Oxenstierna; (d. 16 Haziran 1583, Fânö, Uppsala yakınları – ö. 28 Ağustos 1654, Stockholm, İsveç), 1612-54 arasında başdanışmanlık yapmış İsveçli devlet adamıdır. Yönetimde gerçekleştirdiği reformlar ve Otuz Yıl Savaşları‘ndaki (1618-48) diplomatik ve askeri başarısıyla tanınır.

II. Gustaf Adolf dönemi. İsveç tarihinde önemli rol oynayan soylu bir aileden geliyordu. Rostock ve başka Alman üniversitelerinde öğrenim gördükten sonra kraliyet hazine dairesinde göreve başladı; daha sonra da devlet konseyi üyeliğine getirildi. IX. Karl’ın 161 l’de ölmesinden sonra tahta çıkan II. Gustaf Adolf’un, son dönemde sarayda görülen suiistimallerin yinelenmeyeceği konusunda halka güvence vermesini sağladı. Gustaf’ın ilk işlerinden biri Oxens-tierna’yı başdanışmanı yapmak oldu (Ocak 1612).

Oxenstierna, 1617’de kaleme aldığı Parlamento Yasası’yla (Riksdagsordning) bu kurumun yapısını istikrara kavuşturdu. I619’da kentlerin gelişimini düzenleyen bir yönetmelik hazırladı; 1623’te yerel yönetimler konusunda bir reformu yürürlüğe koydu ve 1626’da yüksek mahkemenin çalışmasını düzenleyen bir yönetmelik çıkardı. Stockholm’de soyluluğu üç sınıfa ayıran ve her birinin üyelerini belirleyen soylular meclisinin inşası ve Üst Meclis Yasası’nın (Riddarhusordning) (1626) çıkarılmasında belirleyici rol oynadı. Diplomat olarak Danimarka ile Knared Barışı (1613), Polonya ile Ogra” Ateşkes Antlaşması (1622) ve Danimarka ile Sjöaryd’de yürütülen görüşmeler (1624) gibi bir dizi önemli olayda görevlendirildi. Gustaf 1626’da Polonya’yla savaşan birliklerini Prusya’ya kaydırarak Oxenstierna’yi da Prusya genel valiliğine atadı. 1629’da Polonya ile imzaladığı Altmark Ateşkes Antlaşmasıyla İsveç’e büyük yarar sağlayan Oxenstierna, Kasım 1631’de kral tarafından Almanya’da görevlendirildi.

Almanya ile savaş. Gustaf ın Kasım 1632’de ölmesi üzerine, Almanya’da İsveç çıkarlarının savunulması ona kaldı. Kralın yetkilerinin büyük bölümünü elinde toplayan Oxenstierna, elektörlerle eşitlik temelinde görüşmeler yaptı. Bu sırada Mainz elektörü ilan edilmesi gündeme geldi. Heilbronn Birliği’nde (1633) Gustaf’ın planladığı türden bir Protestan birliği kurarak yönetimine geçti, ama Kuzey Alman prenslerini bu birliğe katılmaya ikna edemedi. Nördlinğen’de uğranan yenilgi (1634), müttefiklerinin İsveç’e sadık kalacağına ilişkin umutları yok etti; birçoğu 1635’te Prag’da barış imzaladılar. Polonya ile ateşkesin yenilenmesi İsveç’in 1627’den beri Prusya limanlarından aldığı vergilerden vazgeçmesiyle gerçekleşti. Oxenstierna, büyük boyutlara varan mali ve askeri sorunlar yüzünden ücretlerini alamayarak ayaklanan askerlere bir süre için tutsak düştü. 1638’de, Kutsal Roma-Germen imparatoru III. Ferdinand’ m uzlaşmaz tutumu üzerine uygun koşullarda barış sağlanana değin savaşa devam etmek gerektiğini savundu. Siyasal rakipleri, onu savaşı kişisel çıkarları için uzatmakla suçladılarsa da, İsveç’in 1648’de Vestfalya Barışı ile sağladığı çıkarlar Oxenstierna’nin inatçılığını haklı çıkardı. Bu arada, 1643’te Danimarka’ya ani bir saldın başlatan Oxenstierna, Brömsebro’da (1645), İsveç’in 1613’te Knáred’de yaşadığı utancın izlerini silen bir barış antlaşması imzalamayı başardı.

Kristina dönemi. Oxenstierna, Kristina reşit olana değin İsveç’i yöneten beş naipten biriydi. 1634’te Riksdag’da (Devlet Konseyi) kabul edilen regeringsform (hükümet biçimi) kararnamesini de kaleme aldı. Naipler hükümetine ancak 1636’da İsveç’e döndükten sonra katılabildiyse de, bu tarihi izleyen sekiz yıl boyunca ülkenin gerçek yöneticisi oldu. 1644’te reşit olan kraliçeyle ilişkileri Gustaf’la olduğu gibi dostça değildi. Kristina tarafından, hükümdarın yetkilerini sınırlamaya çalışan biri, hatta cumhuriyet kurmak isteyen soyluların önderi olarak, başkaları tarafından da köylülerin haklarına el koyan ayrıcalıklı soyluların savunucusu olarak görülüyordu. Bu yüzden çeşitli saray entrikalarıyla uğraşmak zorunda kaldı. Kristina’yla da kilise ve dış politika, tahta kimin çıkacağı ve Kristina’nın tahttan çekilme önerisi konularında anlaşmazlığa düştü. İlişkileri 1650’den sonra düzeldi; Oxenstierna, 1654’te öldüğünde eski güçlü konumuna yeniden ulaşmıştı.

kaynak:nkfu