Benjamin Peirce; (d. 4 Nisan 1809, Salem. Massachusetts – ö. 6 Ekim 1880, Cambridge, Massachusetts, ABD). Uranüs ve Neptün’e ilişkin genel tedirginlik hesaplarını gerçekleştiren ABD’li matematikçi, astronom ve eğitimcidir. 1829’da Harvard College’ dan (sonradan Harvard Üniversitesi) mezun oldu ve Northâmpton’daki (Massachusetts) Round Hill Okulu’nda ders vermeye başladı. İki yıl sonra Harvard’da öğretim üyesi oldu. Peirce ününü daha çok ilk iki çalışmasına borçludur. Bunların ilki Mathematical Diary dergisinde bir matematik problemine önerdiği çözümdür. Pierce bu çözümle, dört farklı asal çarpandan daha az sayıda çarpanı olan hiçbir yetkin tek sayı bulunmadığını kanıtladı. İkinci önemli çalışması ise, Nathaniel Bowditch’in çevirmiş olduğu Laplace’ın Traité de mécanique céleste (Gök Mekaniği) adlı yapıtının ilk dört cildini yorumlaması ve gözden geçirmesidir.
Peirce 1833’te Harvard’dan yüksek lisans diploması aldı ve kendisine matematik ve astronomi profesörü unvanı verildi. Bunu izleyen 10 yıl içinde trigonometri, cebir, astronomi ve denizcilik konularında bir dizi kitap ve inceleme yayımladı. Bu dönemde ayrıca, fizikçi J. F. W. Herschel’in çalışmalarından esinlenerek An Elementary Treatise on Sound (1836; Ses Konusunda Temel Bilgiler) adlı yapıtını yayımladı. Harvard Gözlemevi’nin kurulmasında önemli bir rol oynayan Peirce, 1842’de Harvard’da Perkins Kürsüsü astronomi ve matematik profesörü oldu ve bu görevini ölümüne değin sürdürdü. O yıllarda yeni bulunmuş olan Neptün gezegeninin yörüngesini belirledi. Neptün’ün yörüngesi ile Uranüs ve öteki gezegenlerin yörüngeleri arasında oluşan tedirginlikleri hesapladı.
Ülkesinin önde gelen matematikçisi olarak kabul edilen Peirce, Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi tarafından 1847’de, Smithsonian Institution’ın kuruluşunu planlamakla görevli beş kişilik komiteye atandı. 1849-67 arasında, o sıralarda yeni yayımlanmaya başlayan The American Ephemeris and Nautical Almanac’ta (Amerikan Gökgünlüğü ve Denizci Almanağı) danışman astronom olarak çalıştı. 1852’de ABD Kıyı Araştırma Kurumu’nda boylam belirleme bölümü yöneticisi olarak çalışmaya başladı, daha sonra bu kuruluşun yöneticiliğini yaptı (1867-74) ve ülkenin yerel araştırmalardan bağımsız ilk jeodezi haritasının hazırlanması çalışmalarını yönetti. Peirce ayrıca 1863’te Ulusal Bilimler Akademisi’nin 50 kurucu üyesinden biri olarak görev aldı. En önemli yapıtı Linear Associative Algebra ân (1870; Doğrusal Birleşmeli Cebir).
kaynak:nkfu