George Fletcher Bass; (d. 1932, Columbia, Güney Carolina, ABD), ilk bilimsel sualtı kazılarını gerçekleştirmiş ve özellikle Anadolu kıyılarında yaptığı sualtı kazılarıyla tanınmış arkeologdur.
Pennsylvania Üniversitesi Klasik Arkeoloji Bölümü’nü bitirdikten sonra, Johns Hopkins Üniversitesi’nde lisansüstü eğitimini ve gene Pennsylvania Üniversitesi’nde Doğu Akdeniz Tunç Çağı konulu doktorasını tamamladı. Miken sanatı konusunda araştırmalar yaptı.
İlk bilimsel sualtı kazısını, Güney Anadolu’da Finike kıyılarında Gelidonya Burnu yakınlarındaki bir batıkta 1960’ta gerçekleştirdi. Pennsylvania Üniversitesi adına yapılan Gelidonya batığı kazısıyla geminin bir Suriye-Filistin ticaret gemisi olduğu saptandı ve İÖ 1200’lere tarihlendi.
Bass 1961-64 arasında, Bodrum’da Karatop-rak (Turgut Reis) açıklarındaki Yassı Ada (Lodo) yakınlarında bulunan Bizans batığını kazdı. Buluntuları İS 625-626’ya tarihlenen ve sualtı çizim, fotoğraf ve plan çıkarımı yöntemlerinin geliştirilmesi açısından büyük önem taşıyan bu kazıdan sonra Bass, 1967-69 arasında gene Yassı Ada yakınlarında, 4. yüzyıla tarihlenen bir başka geç Roma batığı kazısını tamamladı.
1975’te 16. yüzyıla tarihlenen Gökova’daki Şeytanderesi batığında ve 1977-79 arasında 11. yüzyıla ait Marmaris’teki Serçe Limanı batığında kazılar gerçekleştirdi. Cam batığı olarak ünlenen Serçe Limanı batığında 11. yüzyıl İslam cam eşya sanatının özgün örnekleri bulundu. Bass, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi arkeologlarınca Kaş’taki Uluburun’da 1982’de saptanan Son Tunç Çağına ait batıkta 1984’te kazılara başladı. Bugüne değin bulunanların en eskisi olan İÖ 14. yüzyıla ait bu batıkta 1985 ve 1986’da sürdürülen kazılarda bakır, kalay, cam külçeler, amforalar ve Kıbrıs çanak çömleğinin yanı sıra, altın ve değerli taşlardan takılarla tunç silahlar da ele geçti.
Bass’ın öncüsü olduğu bu çalışmalar, Türkiye kıyılarındaki büyük sualtı zenginliklerini ortaya çıkardı ve Bodrum Kalesi’nde ilk Sualtı Arkeoloji Müzesi’nin kurulmasına olanak verdi. Ayrıca, Oğuz Alpözen gibi Türk sualtı arkeologlarının yetişmesine ortam hazırladı. Bugün Bodrum Müzesi, dünyanın en ünlü sualtı arkeolojisi müzeleri arasındadır. Halen Texas A & M Üniversitesi Deniz Arkeolojisi Enstitüsü başkanı olan Bass’ın yapıtları arasında Archaeology Under Water (1966; Sualtı Arkeolojisi), Archaelogy Beneath the Sea (1975; Deniz Altında Arkeoloji), A History of Seafaring (1972; Gemiciliğin Tarihçesi) ve Yassı Ada-A Seventh Century Byzantine Shipwreck (1982; Yassı Ada-Bir 7. Yüzyıl Bizans Batığı) en önemlileridir.
kaynak:nkfu