İbn El-Baytar; tam adı Ebu Muhammed Abdullah Bin Ahmed Ziyaeddin İbnü’l-baytar El-Malaki (d. Malaka (Málaga) – ö. Kasım 1248, Şam), Arap botanik bilginidir. Tıpta tedavi amacıyla kullanılan bitkilere ilişkin yapıtlarıyla tanınır.
Gençlik yıllarında İşbiliye (Sevilla) çevresinde, Kuzey Afrika ülkelerinde ve Güney Anadolu’da dolaşarak bitki örnekleri topladı. Ebu’l-Abbas en-Nebati, Abdullah bin Salih ve Ebu’l-Haccac Yusuf bin Muratir’ den dersler aldı. Eyyubi hükümdarlarından el-Kâmil ve oğlu es-Salih Necmeddin’in hizmetinde bulundu.
İbnü’l-Baytar, çalışma ve araştırmalarından elde ettiği sonuçları iki kitapta toplamıştır: Tıp literatüründe kısaca el-Cami adıyla bilinen Kitabü’l-Cami li Müfredeti’l-Edviye ve’l-Agziye’de (1874-75, 4 cilt), bitkisel ve hayvansal kökenli bazı basit ilaçların bileşimi ve hazırlanışı anlatıhr. Pedanius Diskorides ve Galenos adlı Yunanlı hekimlerin yapıtlarmdaki bilgilerle zenginleştirilen bu kitap, bitki adlarının Berberi dilleri ile Latince, Farsça karşılıklarını verdiğinden etimoloji çalışmaları açısından da önem taşır. Camiü’l-Müfredati’l-Edviye ve’l-Agzi-ye Tercümesi (14. yy) ve Risale-i Levazım-ı Tıb min Şeyh İbn Baytar (17. yy) adlarıyla Türkçeye çevrilen kitabın Almanca ve Fransızca çevirileri de yayımlanmıştır. Kitabü’l-Mugni fi’l-Edviyeti’l-Müfrede adlı öteki yapıtında ise hastalıklar alfabetik düzene göre sıralanmış ve her hastalıkta hangi ilacın kullanılacağına ilişkin bilgi verilmiştir.
kaynak:nkfu