İbn Nefis Kısaca Hayatı

İbnü’n-Nefis, tam adı Alaeddin Ebu’l-âlâ Ali Bin ebi’l-haram el-kureyşi ed-dımaşki İBNü’N-NEFis (d. y. 1213, Şam – ö. 1288, Kahire), küçük dolaşımı ilk kez tanımlayan Arap hekimdir.

Tıp öğrenimini Şam’ın en büyük hastanelerinden Bimaristanü’n-Nuri’de Abdürrahim bin Ali ed-Dahver’in yanında tamamladı. Ayrıca sarf ve nahiv, mantık ve fıkıh dersleri aldı. Kahire’ye yerleştikten sonra Mesruriye Medresesi’nde fıkıh dersleri verdi. Reisü’l-etıbba-ı Mısr (Mısır hekimlerinin başı) unvanını aldı ve en-Nasıri Hastanesi’nde pek çok öğrenci yetiştirdi.

İbnü’n-Nefis kalpte sol ve sağ karıncıkları ayıran bölmede delik olmadığını bularak, Galenos’un, kanın sağ kalpten sol kalbe geçtiğini savunan görüşüne karşı çıktı. Kanın sağ karıncıktan sol karıncığa gitmesi için akciğerlerden geçmesi gerektiğini gösterdiyse de bu buluşunun önemi anlaşılamadı; hatta Batılı hekimler arasında 20. yüzyıla değin tanınmadı. İbnü’n-Nefis’in başlıca yapıtları arasında göz hastalıklarına ilişkin bilgiler içeren Kitabü’l-Muhazzeb fi’l-Kuhl, İbn Sina’nın Teşrih adlı yapıtında söylediklerinin tersini ileri sürerek küçük kan dolaşımım doğru biçimde tanımladığı Şerh-i Teşrih ile Risaletü’l-Kâmiliye fi’s-Sireti’n-Nebe-Viyye ve Muhtasar fi İlm-i Usuli’l-Hadis adlı dinsel kitaplar sayılabilir. Ayrıca İbn Sina’ nın el-Kanun fi’t-Tıb adlı yapıtına Mucezü’l-Kanun (1828) adıyla bir şerh yazmış, bu kitabı 16. yüzyılda Osmanlı hekim Ahi Ahmed Çelebi tarafından Türkçeye çevrilmiştir. Kaynaklara göre İbnü’n-Nefis’in başyapıtı kabul edilen Kitabü’ş-Şamil fi’t-Tıb henüz ele geçmemiştir.

kaynak:nkfu