İrfan Paşa, tam adı Mehmed Hayreddin İrfan paşa (d. 1815, İstanbul – ö. 25 Kasım 1888, İstanbul), Osmanlı devlet adamı ve divan şairidir.
Şıkk-ı evvel defterdarı Hafız Halil Efendi’ nin oğludur. İlk derslerini üvey babası Hasanbeyzade Ali Rıfat Bey’den aldı. Arapça ve Farsça öğrendi. Defterdar Mektubi Kalemi’ne memur olarak girdi. Daha sonra Mısır kapı kethüdası Necib Efendi’yle (sonradan Paşa) Edirne ve Vidin valisi Ağa Hüseyin Paşa’nın kâtipliklerini yaptı. Darphane-i Âmire defterdarı Ali Rıza Efendi’nin mühürdarı oldu (1853). Mansure Defterdarlığı Mektubi Odası’nda memur olarak bulundu (1836). Maliye Nezareti’nin kurulmasından sonra sırasıyla mektubi odası mümeyyizliğine ve serhalifeliğine getirildi, iki kez de mektupçuluk görevini üstlendi. Bunu maliye müdürlüğü ve maliye Anadolu defterdarlığı görevleri izledi. 1858’de Rumeli ve Anadolu defterdarlıkları birleştirilip Maliye Müsteşarlığı’na dönüştürülünce, müsteşar olarak kurumun başına getirildi. Kısa süre sonra bu görevden emekli oldu. Ancak bir yıl sonra yeniden memuriyete döndü ve Muhakemat-ı Cezâiye Dairesi başkan yardımcılığı, Edirne valiliği (vezir rütbesiyle), Muhakemat-ı Cezâiye Dairesi başkanlığı, Memurin Muhakemat Dairesi ve Temyiz Mahkemesi başkanlığı, Heyet-i Âyan ve Sicill-i Ahkâm-ı Memurin Komisyonu başkanlığı gibi görevler üstlendi. Emekli olduktan üç yıl sonra öldü.
Yergi ve nükteye düşkün bir insan olan İrfan Paşa, daha çok çağının toplumsal yaşamını eleştirdiği şiirleriyle dikkati çekmiştir. Bazı şiirleri ile mektupları 1870’te Mecmua-i İrfan Paşa adıyla basılmıştır.
kaynak:nkfu