John Ernest Steinbeck;ABD’li yazardır (Kaliforniya/Salinas 1902-New York 1968).
Babası Alman, öğretmen anası İrlanda kökenli göçmen olan bir ailenin çocuğudur. Geçim zorluğu ve öğrenim giderlerinin çokluğu yüzünden birçok işte çalışmak zorunda kaldı. Konu edinip işleyeceği gerçek yaşam sorunlarıyla uğraşarak gözlemlerini zenginleştirdi. Kişisel çabasıyla Stanford Üniversitesi’nde okudu, deniz Stanford Universitesi’nde okudu, deniz yaşamı konusunda uzmanlığa yakın bilgiler edindi, gazeteciliği denedi, yazarlık başlangıcı da başarı getirmedi: Altın Kadeh (The Cup of Gold) 1929. Yerel özellikleri canlılık yansıtan gerçeklikleri ve özgün tiplemeleriyle dikkati çeken öykü dizisi ilk başarısı oldu: Cennet Çayırları (The Pastures of Heaven) 1932; bu düzeyi aşan küçük romanı izledi: Yukarı Mahalle (Tortilla Fiat) 1935. Yakından bildiği Kaliforniya toplum yapısının karışık ve renkli dokuması onun anlatımıyla canlandı, küçük ve sıradan insanların insancıl dünyasını işledi. Böylece toplumunun ana sorunlarına yönelme gücünü buldu, ilkin bölgesinde her yıl yinelenen iş ve işçi çatışmalarını işledi: Bitmeyen Kavga (In Dubious Battle) 1936. Araya güzel bir dostluk öyküsü yerleştirdi: Fareler ve insanlar (Of Mice and Men) 1937. Aynı yıl sahnelendi, başarı kazandı, 1939’da da filme çekildi. 1930 bunalımında topraklarını yitirmiş binlerce Amerikalı ailenin batıya yaptıkları umut göçü, Gazap Üzümleri’nin (The Grapes of Wrath) 1939, etkili konusu oldu, ilk ödülünü de bu eseriyle aldı (Pulitzer, 1940).
İkinci Dünya Savaşı cephelerinde muhabirlik yaptı, görüp duyduğu öğelerle de yurt dışında geçen tek romanını yazıp işgalci Almanlara karşı direnen Norveçlilerin gücünü dile getirdi: Ay Battı (The Moon Is Down) 1942. Yine o eski tanıdık Kaliforniya çevresine döndü: Sardalya Sokağı (Cannery Row) 1945, Aşk Otobüsü (The Wayward Bus) 1947, İnci (The Pearl) 1947, Alev (Burning Bright) 1950, Cennet Yolu (East of Eden) 1952, Tatlı Perşembe (Sweet Thursday) 1954, Pippin IV’ün Kısa Süren Saltanatı (1957, son romanı sayılan The Winter of Our Discontent (Mutsuzluğumuzun Kışı) 1961. Metinde anılamayan öykü derlemeleri: Al Midilli (The Red Pony) 1937, ilk romanlarından biri daha: Bilinmeyen Bir Tanrıya (To a God Unknown) 1933; ünlü senaryosu: Viva Zapata (1952). ABD topraklarında köpeğiyle yaptığı gezinin ilginç anlatısını veren eseri Travels With Charley (Serüven Yolcuları) 1962, kamuoyunun dikkatini yeniden çekince ömür boyu gerçekleştirdiği sanatsal birikim değerlendirilerek Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandı (1962).
Başlıca eserlerinin özetleri:
Fareler ve İnsanlar, adını şair Robert Burns’un bir dizesinden Farelerle insanların planları en beklenmez sonuçları getirir çok zaman) alan roman; beden ve ruh özellikleri birbirine hiç uymayan (George, Lennie) iki göçmen işçinin aralarındaki derin dostluk sevgisini, dayanışmalarını, ölüme kadar giden özverili davranışlarını konu edinir. Güzel ve yumuşak her şeyi alıp tutmak, okşayıp sevmek tutkusundaki dev yapılı Lennie, bu yüzden istemeden genç bir kadım öldürür. Buna benzer nice olaydan onu korumuş olan George, bu kez linç tehlikesi karşısında dostunu bir kurşunla daha kolay bir ölüme gönderir.
Gazap Üzümleri, kuraklık ve kıtlık yılında Oklahoma yoksunluğundan Kali-forniya’daki iş umuduna doğru göç eden 13 kişilik Joad ailesinin eski bir kamyonla döküldüğü yol serüveni. Açlık; sömürü, haksızlık, polis cobu, şerif silahı karşısında boyun eğmeye zorunlu yazgıları; yol boyun nice eyalet toprağında sürüp giden yaşam kavgası. Aileyi bir arada tutmaya kararlı Joad Ana, geçmişteki bazı suçlardan ötürü sürekli kaçak oğlu Tom, artık Tanrı yolundan ayrılıp insanlara yararlı olmaya çalışan Jim Casy, ölümleri yakın büyükbabayla büyükanne, evi bırakıp giden damat, çocuklar, sakat ve kimsesiz Noach. Çocuğunu yitirdiği için süt dolu memesini aç bir erkeğe sunan Rosasharn, esere bir insanlık destanı havasını verirler. Yazarının Nobel Edebiyat Ödülü’nü (1962) bu eserin büyük gücü yüzünden kazandığı söylenir.
kaynak:nkfu