Kâzım Özalp; asker, siyaset adamıdır (Tito Veles / Köprülü 1880 – Ankara 1968).
Üsküp Askeri Rüştiyesi’ni, daha sonra Manastır Askeri İdadisi’ni bitirerek 1900’de Harbiye’ye girdi. 1905′ te bugün Harp Akademisi adını alan Erkânıharbiye’den mümtaz yüzbaşı olarak mezun oldu. İlk görev olarak Selanik’te 36. Alay’ın 2. bölük komutanı olarak stajını tamamladı. İttihat ve Terakki Fırkası’na girdi. Kıta hizmetini bitirince Serez Redif Tümeni kurmay başkanı oldu (1908). Mahmut Şevket Paşa’nın Hareket Ordusu ile 31 Mart Ayaklanması’nı bastırma çalışmalarına katıldı (1909). Selanik Vilayet Jandarma Alayı komutanı olarak Rum ve Bulgar çetelerini izledi (1911). Balkan Savaşı’nın çıkması üzerine Komanova, Pirlepe ve Manastır cephelerindeki birliklerle savaşa katıldı (1912). İkinci Balkan Savaşı’nda Enver Bey ile birlikte Edirne’nin geri alınması harekâtına katıldı. Cemal Paşa’nın İstanbul Merkez Komutanı olması üzerine yardımcılığına getirildi. 1914’te binbaşı oldu. Yine aynı tarihte Van’da Ermenilerin ayaklanması üzerine Van Seyyar Jandarma Alay Komutanı olarak komutasındaki kuvvetlerin tümen düzeyine yükseltilmesiyle bu tümenin komutanı oldu. Güneydoğu cephesinde Dilman, Rumiye, Katar ve Saray cephelerinde Ermeni ve Rus kuvvetleriyle çarpıştı, yarbaylığa yükseltildi. 10. Jandarma Tümen Komutanı olarak Kiğı, Erzurum ve Kemah cephelerindeki başarılarından dolayı Başkomutanlık tarafından gümüş savaş imtiyaz madalyası (1915) ve Alman ikinci sınıf Demir Haç Nişanı aldı (1917), rütbesi de albaylığa yükseltildi. 1917 Sovyet Devrimi’nin gerçekleşmesi üzerine yapılan ileri harekâtta 10. ve 3. Kafkas tümenlerine komuta etti. Trabzon, Rize, Hopa ve Batum’un Ruslardan geri alınması üzerine Altın Savaş Liyakat ve Alman Leopold Şövalye madalyası aldı. Mondros Mütarekesi ile ordunun kadro haline indirilmesi üzerine, İzmir Cephesi’nin kuzey bölgesinde bulunan 61. Tümen komutanı oldu. Kurtuluş Savaşı boyunca Ege’de, özellikle Balıkesir bölgesinde Kuvayı Milliye’yi güçlendirdi. 23 Nisan 1920’de kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Karesi (Balıkesir) milletvekilliğini birlikte yürüttüğü dönemde Kuzey Ege Cephe Komutanlığı Kocaeli Grup Komutanlığı yaptı. Sakarya Savaşı’nda Duatepe taarruzunu yöneterek Yunan savunma cephesini yarması üzerine mirlivalığa (tuğgeneral) yükseltildi.Fevzi Paşa (Çakmak) Hükümeti’nde Milli Müdafa Vekilliği’ne getirildi (Ocak 1922). Büyük Taarruz’dan sonra ferikliğe yükseltildi (Eylül 1922). 1924’te TBMM başkanı, 1926’da birinci ferik (orgeneral), 1935’te CHP Meclis Grup Başkanvekili oldu. 1950’de Van milletvekili seçildi. 1954’te seçimleri yitirince politikadan çekildi. Atatürk’ün yakın çevresinde bulunan kişilerden biri olarak öne çıktı. Milli Mücadele 1919-1922 adlı eseri ölümünden sonra yayımlandı (1972).
kaynak:nkfu