Köroğlu; 1577-1590 arasındaki İran seferlerine katılmış bir yeniçeri şairidir.
Köroğlu’nun, tarih olaylarıyla belli kişileri konu edinen şiirleri eldedir. Sonraları sadrazam da olan Özdemiroğlu Osman Paşa’dan söz açan bu şiirlerde III. Murat‘ın adı geçer. Celali Ayaklanmaları sırasında adı çevresinde menkibeler doğan, yaşantısı ve yiğitlikleri üzerine çeşitli halk hikayeleri yaratılan Köroğlu’na bağlanan birçok şiirin bu yeniçeri şairine ait olması olasılığı vardır. Fevziye Abdullah Tansel ile Hasan Eren’in bazı şiirlerini buldukları Köroğlu ile yeniçeri Köroğlu’nun; halk muhayyilesinde yüce bir kahraman olarak beliren eşkiya Köroğlu’nun kişiliğinde erimiş olması olağandır. Bugün Anadolu’da 24 kol halinde hikayeleri söylenen Köroğlu, asıl adı Ruşen Ali olan, Bolu Beyi tarafından (ya da İran şahı, Erzurum Paşası) gözlerine mil çekilen bir seyisin oğludur. Seyis ve baytar Yusuf Efendi’nin suçu cins olduklarını kestirdiği iki zayıf tayı efendisi adına sürüden seçmiş olmasıdır.
Uğradığı insafsız cezadan sonra evine dönen baba, küçük oğlu Ali’ye atlara nasıl bakılacağını öğretir. Babasının beklediği üç sihirli köpüğü içen Köroğlu, yiğitlik, şairlik ve sonsuz sağlık kazanarak Çamlıbel’e yerleşir, öcünü almak için çevresine yiğitler toplar ve efsanevi yaşamıyla büyür. 16. yüzyıldan başlayan, 17. yüzyıldaki Celali Ayaklanmaları diye sürüp giden olaylar içinde halkın düşgücü böyle kahramanlar ve söylenceler yaratmış eski destan geleneği bu tür koçaklamalarla sürdürülmüştür. “Delik demir çıkıp mertlik bozuluncaya” kadar… Saz şairleri ve hikaye anlatıcıların yüzyıllardır söyleye söyleye, yineleye yineleye zenginleştirdikleri Köroğlu Hikâyesi, yer yer onun söylediğine inanılan şiirlerle beslenir.
Aşk şiirlerinde bile yiğit edası belli olan koşma, semai biçimdeki bu koçaklamalar, tek bir satrancının kimliğine bağlanmış, belki de gereken değişiklikler yapılarak yenileri de eklenmiştir. Onun adı çevresinde biriken bütün eklentileri bir Köroğlu korosunun bütünlüğü içinde kabul etmek gereği vardır. Bu yüzden çağdaş yazarlarımız da, Köroğlu’na ait olduğu sanılan bütün şiirleri o olay ve kişi çevresinde kullanmak yolunu tutmuş; Köroğlu’nu bir halk kahramanı gibi yaşatmaya çalışmışlardır. Bu konuyu işleyen çağdaş ve güncel değerlendirmelerin başlıcaları: Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği (Pertev Naili Boratav) 1946; Köroğlu ‘şiir kitabı, İlhan Berk) 1955; Üç Anadolu Efsanesi (Yaşar Kemal) 1957; Koçyiğit Köroğlu (Ahmet Kutsi Tecer) oyun 1969; Köroğlu Destanı (Mehmet Seyda) 1969; Üç Destan (Orhan Ural) 1972; Köroğlu Kolları (Ümit Kaftancıoğlu) 1974 vb.
kaynak:nkfu