Mario Molina Hayatı

Doğum tarihi: 19 Mart 1943, Mexico City, Meksika
Uyruğu: Meksika
Önemli Çalışması: Kloroflorokarbon (CFC) gazların dünyanın ozon tabakası için oluşturduğu tehdit üzerine çalışma
Ödülleri: Çevresel Başarı Tyler Ödülü (1983), NASA Olağanüstü Bilimsel Başarı Madalyası (1989), Nobel Kimya Ödülü (1995)

Hemen hemen herkes kloroflorokarbon gazlarının (CFC), çevremiz için kötü olduğunu bilir. Çoğu hükümet ozon tabakasını korumak için daha düşük CFC emisyonları elde etmeye çalışıyor. Dünya ilk kez, CFC’leri ve ozon tabakası üzerindeki etkilerini, bilim adamları Mario Molina ve Sherwood Rowland’ın 1978’de bulgularını yayınladıkları zaman duydu. Bu daha sonra Antarktika üzerindeki ozon deliğinin keşfine yol açtı. Keşif, iki bilim adamına ve 1995 Nobel Kimya Ödülünü kazandırdı. Böylece Mario Molina, Kimyada Nobel Ödülü kazanan ilk Meksika doğumlu bilim adamı oldu.

Mario Molina, 19 Mart 1943’te Mexico City’de doğdu. Babası Roberto Molina Pasquel, bir avukat ve bir diplomattı. Ülkenin Avustralya Büyükelçisi olarak, Filipinler ve Etiyopya’da görev yaptı.

Mario ilkokul eğitimini Mexico City’de tamamlandı. Lise çağından önce bile bilim, Mario’yu büyülerdi, mikroskop gibi bilimsel aygıtlarla deney yapmaktan büyük zevk alırdı.

Mario, evindeki bir tuvaleti bir laboratuvara dönüştürdü ve burada çok fazla zaman harcayarak kimyasal deneyler yaptı. Teyzesi Esther Molina da bir kimyacıydı ve genç Mario’nun kimyaya olan ilgisini çabucak fark etti. Ayrıca, sınıfının çok ötesindeki kimya deneylerini gerçekleştirmesine de yardımcı oldu.

11 yaşındayken Mario, İsviçre’de bir yatılı okula gönderildi. Kemanın becerisi müzik kariyeri yapmasını sağlayabilecekken, kimyaya olan hayranlığı ağır bastı ve araştırma kimyacısı olmaya karar verdi.

1960 yılında Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi (UNAM) kimya mühendisliği programına kaydoldu. Lisans eğitimini tamamladıktan sonra doktorasını yapmaya karar verdi. Almanya ve Paris de dahil olmak üzere birçok farklı yere gittikten sonra Meksika’ya döndü ve UNAM’da Yardımcı Doçent oldu. 1968’de Berkeley için ayrıldı ve California Üniversitesi’nde fiziksel kimya alanında yüksek lisans eğitimi aldı.

Berkeley’de bilimin insan yaşamı ve toplum üzerindeki etkisine karşı, ilk ciddi bakışını kazandı. İnsanlığın yararı için değil, silahların geliştirilmesi gibi yıkıcı amaçlar uğruna araştırmalar yapılmasından ötürü üzgündü. Molina, topluma faydalı olacak projeler üzerinde çalışmak istediğine karar verdi. Doktora programını tamamladı. 1972’de, Berkeley’de bir yıl daha araştırma çalışmalarına devam etti.

Molina, 1973’te, Irvine, California’ya taşındı. Profesör Sherwood Rowland’in grubuna doktora sonrası araştırma görevlisi olarak katıldı. Burada CFC’lerle ilgili araştırmasına başladı. CFC’ler, soğutucu maddeler ve kimyasal iticiler olarak yaygın olarak kullanılan bir grup inert kimyasallardır. CFC’lerin o dönem çevreye zararsız olduğu düşünülse de, atmosferde birikmeye devam etmekteydiler. Bu birikmenin sonuçları bilinmiyordu.

Sherwood ve Molina, CFC’lerin üst atmosfere sürüklendiğini ve nihayetinde güneş radyasyonu tarafından yok edildiğini keşfetti. Bu süreçte, ozon tabakasını hızla tahrip eden kloru serbest bırakmaktaydılar. Molina araştırmaya katıldıktan üç ay sonra, CFC’nin ozona zarar verdiğine dair teori geliştirildi.

Molina ve Sherwood’un Nature dergisinin 1974 tarihli sayısında yayınlanan bu konudaki bir makaleleri ile bilim dünyası, problem hakkında bilgi sahibi oldular. Bir sonraki adım, bilim insanlarını, hükümetleri ve medyayı ozon tabakasına yönelik tehditler konusunda uyarmaktı.

CFC’lerin o zamanlar yaygın olarak kullanılan kimyasallar olduğu için hissedarları ikna etmek zordu. Bazı şüphecilerden sonra, ticari üreticiler bile sorunun var olduğunu kabul etti ve CFC’lerin kullanımını azaltma çabaları başladı. Daha ileri çalışmalar Antarktika ozon deliğinin keşfine yol açtı ve sonunda bilim adamlarına Nobel Ödülü kazandırdı.

Mario Molina, 1974-2004 yılları arasında UC Irvine, Jet Propulsion Laboratory ve MIT’deki araştırma ve öğretim görevlerini içeren birçok önemli pozisyonda bulundu. Birçok çevre örgütünün kurullarında görev yaptı ve ABD Başkanı’nın Bilim ve Teknoloji Danışmanları Komitesi de dahil olmak üzere birçok önemli komitenin üyesi oldu.

Nobel Ödülü dışında Esselen Ödülü, olağanüstü bilimsel başarı için NASA Madalyası, BM Çevre Programı Global 500 Ödülü ve Amerikan Kimya Derneği Ödülü gibi birçok ödül kazandı. Ayrıca çeşitli Meksika, ABD, Kanada ve Avrupa üniversitelerinden onursal dereceler almıştır.

2005 yılında Dr. Mario Molina MIT’den Kaliforniya Üniversitesi, San Diego’ya ve daha sonra Mexico City’ye taşındı. Şu anki çalışmaları şehirlerdeki hava kirliliği, hava kalitesi ve küresel değişim sorunları ile ilgilidir.

kaynak:nkfu