Maximilien Robespierre (Arras 1758-Paris 1794); Fransız politikacısıdır. Asıl adı; Maximilien François Marie İsodore de Robespierre
Arras psikoposundan sağladığı bursla 1769′ da Paris’e giderek Collège de Louisle Gran’da girdi. Aydınlanmacı düşünürlerin, özellikle de J. J. Rousseau‘nun görüşlerinden etkilendi. 1780’de okulunu üstün başarıyla bitirdi, bir yıllık hukuk öğrenimiyle Arras’da avukatlığa başladı. 1782’de yargıç oldu. Ölüm cezalarını onaylamak istememesi üzerine görevinden ayrılmak zorunda kaldı, yoksulların avukatı olarak tanındı. Mayıs 1789’da Arras’yı temsil edecek kişileri belirlemek için yapılan ön seçimlere Thierseat için (üçüncü sınıf burjuvalar, esnaf ve zanaatkârlar, kent ve köy emekçileri) adaylığını koydu. Sağlam inançları, güçlü mantığı ve yalın üslubuyla Kurucu Meclis’in etkileyici konuşmacıları arasında yer aldı. 26 Ağustos 1789’da İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi’ni kabul etmesini coşkuyla karşıladı. Paris’e yerleşti. Bir Dominiken manastırının yemekhanesinde toplandıkları için Jakobenler diye adlandırılan grubun liderliğine seçildi (31 Mart 1790). 1791’de kurulacak Yasama Meclisi’nin halk iradesini daha iyi yansıtabilmesi için seçimle belirlenecek yeni üyelerden oluşması ve eski meclis üyelerinin seçimlere katılmaması yönünde karar alınmasına önayak oldu. Haziran 1791’de Seine Ceza Mahkemesi kamu savcılığına seçildi. Nisan 1792’ye kadar sürdürdüğü bu görevi sırasında, halkça dürüstlüğün simgesi ve baştan çıkarılmaz yurtsever olarak görüldü, kendisine “Satın Alınmaz” lakabı verildi. Aralık 1791′ de Jirondenlerin, Avusturya’ya savaş açılması isteklerine karşı çıktı; militarizmin gelişmesinin gericilerin lehine olmasından korktu; savaş isteklerini kralcıların kışkırttıklarını göstermeye çalıştı; aldığı bu tavıra Jirondenlerin ve özellikle Brissot’nun saldırıları üzerine, 1792 Nisanında, Paris Mahkemesi savcılığından ayrıldı, bir politik dergi yayımlanmaya başladı. Krallığın yıkılması ve cumhuriyetin ilan edilmesi düşüncelerini işledi. Devrimci Paris Komünü’ne, ardından da krallık yönetimine son veren ve cumhuriyeti ilan eden konvansiyona üye seçildi. Meclis içinde kralın geleceği konusunda şiddetli tartışmalar çıktı. Meclis en üst sırasında oturdukları çin montanyarlar (Dağlılar) olarak adlandırılan grupta yer aldı, kralın idamı yönünde oy kullandı. Paris Komünü’nün eylemlerini soruşturmak için Jirodenler tarafından kurulan On İkiler Komisyonu’nun 24 Mayıs 1793’te komün önderlerini tutuklaması üzerine, Paris halkını Jirodenler’e karşı ayaklanmaya çağırdı. Bu çağrıya uyan yurtseverlerin 29 ve 2 haziranda gerçekleştirdikleri ayaklanmalarla Jirodenler Konvansiyon’dan uzaklaştırıldı ve iktidar tümüyle onun önderliğindeki Dağlılar’ın eline geçti, geçici bir dönem diktatörlük kurulması gerektiğini kabul etmek zorunda kaldı. Karşıt kümeleşmeler arasında denge kurmayı bilen Robenspierre, üstün bir devlet adamı olduğunu gösterdi. Konvansiyon ve Jakobenler’e karşı komitenin savunmasını da üstlendi. Aynı dönemde, Paris’teki Devrim Mahkemesi’ nin yetkililerinin arttırılmasıyla devrim düşmanı olarak nitelendirilen kişiler üzerinde yoğun bir baskı kurularak devrimin korunması anlamında Terör Dönemi başladı. Bu dönemde aralarında XVI. Louis’nin eşi Kraliçe Marrie Antoinette’in, birçok Jironden’in ve kralcının bulunduğu binlerce kişi giyotinle idam edildi; hapishaneler kuşkularla dolduruldu. 1794 Şubat ve Martında, Herbertçiler ve Dantoncuların çatışmasını durdurmak için önce Herbertçilerin idama mahkûm edilmesinin ardından, ılımlı Dantoncuların da öldürülmesi, onun diktatörlük döneminin başlangıcı olarak nitelendirildi. İki suikast girişimine uğraması, terörün daha artırılmasına neden oldu. Komite tarafından kabul ettirilen sert yönetim Fransız halkınca gereksiz görülünce, karşısında çeşitli nedenlerle yer alanlar birleşti. Bir süre sonra komite bölündü, çekişmeler arttı. 26 Temmuz 1794′ te Konvansiyon’da adlarını vermeden karşılarım şiddetle eleştirdi. Bu konuşmasından kaygı duyan meclis, konuşmaya yayın yasağı koyarak onu tutukladı, yargılanmaksızın idamına karar verdi. Tutuklu bulunduğu hapishaneden Paris Komünü üyeleri tarafından kaçırılarak Hotel ve Ville’e yerleştirildi. Ertesi gün Barras komutasındaki Ulusal Muhafızlar tarafından buradan alınarak 21 arkadaşıyla birlikte giyotinle idam edildi. Onun öldürülmesiyle demokratik cumhuriyet ve devrimci yönetim, yerini mülk sahiplerinin “Thermidor gericiliğine” ve Direktuvar yönetimine bırakmış oldu.
kaynak:nkfu