Mehmet Emin Derviş Paşa Çalışmaları ve Bilime Katkıları

Mehmet Emin Derviş Paşa, 1817’de İstanbul’da Eyüplü bir imamın oğlu olarak doğmuştur. On iki yaşındayken Mühendishane-i Berr-i Hümayun’a (Kara Mühendislik Okulu) kaydolmuş ve Baş Hoca İshak Efendi gibi dönemin meşhur hocalarından dersler almıştır. 1835 yılında mühendishaneden mezun olmasının ardından Tophane-i Amire’de çalışmaya başlamıştır. Kısa bir süre sonra öğretmen olarak yetiştirilmek üzere Avrupa’ya gönderilmiştir. İki yıl kadar Londra’da, ardından da üç yıl kadar Paris’te kalmıştır. Ülkeye döndüğünde bir süre mühendislik ardından da Mekteb-i Harbiyye-i Şahane ve Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’de mühendislik, fizik, kimya ve geometri hocalığı yapmıştır.

Osmanlı Devleti’ni temsil etmek üzere yurt dışına elçi olarak da gönderilen Mehmet Emin Derviş Paşa, Padişah Abdülmecid’in emriyle 1850 tarihinde Fransız Bilim Akademisi örnek alınarak kurulan Encümen-i Daniş’in kırk üç üyesinden biri olmuştur. 13 Ocak 1863 yılında açılan Darülfünun’da açılış dersini vermiştir.

• Türkiye’de çağdaş kimya çalışmalarının öncüsü Mehmet Emin Derviş Paşa’nın fizik ve kimya alanlarında yaptığı çalışmalar sonraki bilim adamlarının yolunu aydınlatmıştır.

Mehmet Emin Derviş Paşa’nın 1848 tarihti Usûl-i Kimya adlı eseri ile 1864 tarihli Usûl-i Hikmet-i Tabiiye adlı eseri Osmanlı Türkçesi ile yazılan ve ülkemizde basılan ilk kimya ve fizik ders kitaplarıdır.

Fotoğraflar Anadolu Üniversitesi Türk Dünyası Bilim, Kültür ve Sanat Merkezi’nde çekilmiş, bilgiler oradan derlenmiştir.

kaynak:nkfu