Refik Halit Karay Hayatı

Refik Halit Karay; yazardır. (İstanbul 1888 – ay. y. 1965)

Galatasaray Lisesi’nde okudu (1900-1906). Meşrutiyetin ilanı sırasında hukuk öğrencisi ve babasının da görevli olduğu Maliye örgütünde memurdu. Daha sonra gazeteciliğe atıldı. Öncelikle Tercüman-ı Hakikat’ta çalıştı (1909), Fecr-i Ati edebiyat topluluğu içinde yer aldı. Kalem adlı mizah dergisinde Kirpi takma adını kullandı (bu ürünlerin derlenişi Kirpinin Dedileri adı ile  yayınlanmıştır). İttihat ve Terakki Fırkası’na yandaş görünmediği için Sinop’a sürgün gönderildi(1913).

Çorum, Ankara ve Bilecik’te zorunlu oturma yargısına bağlandı. Bu dönemin en ilginç ürünü: Memleket Hikâyeleri (1919). İstanbul’a dönünce önce öğretmenlik yaptı (Robert Kolej), Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın üyesi olduğu için önemli bir görev üstlendi (Posta-Telgraf Umum Müdürlüğü, 1919). Ay dede adlı mizah dergisini çıkardı ve yönetti (22 Ocak 1922, 90 sayı). Kurtuluş Savaşı’nda yurt çıkarlarına aykırı yazı ve davranışları görülen “Yüzellilikler” arasında yurtdışına çıkarıldı (9 Kasım 1922, Beyrut ve Helep’te 15 yıl yaşadı), bağışlanınca yurda döndü (Temmuz 1938). Bağımsız yazar ve gazeteci olarak yaşadı, eserlerinin politik ve toplumsal öz taşımayan sakıncasız ürünlerini kitaplaştırdı, ilgi gören kitaplarının sürekli sağladığı kazançla rahat bir yaşam sürdü.

Refik Halit, vakitli gözlemlerle yurt gerçeklerini edebiyata konu edinmek, zamanlı bir özleşmeyle en yalın ve saf Türkçeyle yazmak, özel mizah yeteneğinin eleştiri gücü ve son yıllarında çok kolay okunan ama adi olmayan, özü zayıfsa da yapısı sağlam değişik romanların yazarı olmakla değerlidir. Gurbet Hikâyeleri (1940) adlı ikinci öykü derlemesinden başka mizah, taşlama, anı, deneme, fıkra gibi yazılarını bir araya getiren kitapları:

Ago Paşanın Hatıratı (1918), Ay Peşinde (1918), Sakın Aldanma, İnanma, Kanma (1919), Tanıdıklarım (1922), Guguklu Saat (1922), Bir Avuç Saçma (1939), Bir İçim Su (1939), İlk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Minelbab İlelmihrab (1964). (1939-1944 arasında yayımlanan külliyatı içinde yeniden);

Romanları: İstanbul’un İçyüzü-İstanbul’un Bir Yüzü (1920-1939), Yezidin Kızı (1939), Çete (1939), Sürgün (1941), Anahtar (1947), Bu Bizim Hayatımız (1950), Nilgün (3 cilt, 1950-1952), Yeraltında Dünya Var (1953), Dişi Örümcek (1953), Bugünün Saraylısı (1954), İkibin Yılın Sevgilisi (1954), İki Cisimli Kadı, (1955), Kadınlar Tekkesi (1956), Karlı Dağdaki Ateş (1956), Dört Yapraklı Yonca (1957), Sonuncu Kadeh (1965). Tek oyunu Deli (1 perde, 1939).

kaynak:nkfu