Şevket Süreyya Aydemir Kimdir

Aydemir, Şevket Süreyya (d. 1897, Edirne – ö. 25 Nisan 1976, Ankara), yazar, siyaset ve düşün adamı. Kadro dergisinin kurucularındandır. Edirne Muallim Mekte-bi’ndeyken Turancı görüşleri benimsedi. 1915’te gönüllü olarak I. Dünya Savaşı’na katıldı. Kafkas cephesindeki çatışmalarda yaralandı.

Öğretmenlik etmek üzere Azerbaycan’a gitti. Orada bulunduğu dönemde Marksizmi benimsedi, Türkiye Komünist Partisi’ne (TKP) girdi, Bakü’de toplanan Doğu Halkları Kongresi’ne katıldı. Moskova Üniversitesi’nde iktisat öğrenimi görerek 1923’te Türkiye’ye döndü. TKP yöneticileri arasında yer aldı. Aydınlık dergisinde yazılar yazdı. 1925’te dergi kapatılınca bu yazıları nedeniyle Şevket Süreyya Aydemir’de tutuklandı, 10 yıl hapse mahkûm oldu. Bir buçuk yıl sonra aftan yararlanarak serbest kaldı. 1927’de yeniden tutuklanarak yargılandı, ama beraat etti. Bundan sonra komünizmden uzaklaştı. 1928 – 1951 arasında eğitimci ve iktisatçı olarak çeşitli devlet görevlerinde (örn. 1937-47 arasında İktisat Vekâleti Sanayi Tetkik Heyeti başkanlığı gibi) bulunduktan sonra emekliye ayrıldı.

Şevket Süreyya Aydemir, 1932-34 arasında Cumhuriyet Halk Partisi’ni daha radikal bir çizgiye çekmeye çalışan, kapitalizm ve komünizmden farklı milliyetçi-devletçi bir üçüncü kalkınma yolu öneren Kadro dergisinin kurucularındandır. Bu dönemde Cihan İktisadiyatında Türkiye (1930) ve İnkılâp ve Kadro (1932) adlı yapıtları yayımlanmıştır. 1959’dan sonra ise, ilki kendi yaşamını anlattığı Suyu Arayan Adam (1959) olmak üzere, Türk toplumunun yakın geçmişinde önemli rol oynamış siyaset ve devlet adamlarının yaşam öykülerini ele aldığı Tek Adam (1963-65, 3 cilt), İkinci Adam (1966-68, 3 cilt), Menderes’in Dramı (1969), Enver Paşa (1970-72, 3 cilt), İhtilalin Mantığı (1973) gibi kitaplar yayımlamış, bunlarda o dönemlerin siyasal ve toplumsal yaşamının incelemesini de yapmıştır.

kaynak:nkfu