Irak ve İran’a karşı silahlı ayaklanma yürüten Kürt milliyetçisi Molla Mustafa Barzani’nin oğlu olarak siyasetin ortasında yetişen Mesut Barzani, günümüz Orta Doğu sahnesinin en tecrübeli aktörleri arasında gösteriliyor.

İşte Mesut Barzani’nin hayatı…

Kürdistan Demokratik Partisi’nin (KDP) yönetimini 1979’da babasından devralmasıyla beraber uluslararası alandaki konumunu adım adım perçinleyen Barzani, ABD’nin 2003 ilkbaharında Irak’ı işgal ederek Saddam Hüseyin yönetimini devirmesiyle öne çıkan figürler arasında gücünü pekiştiren nadir isimlerden.

IRAK KÜRDİSTAN ÖZERK BÖLGESİ BAŞKANI OLARAK GÖREV YAPTI

2005 yılından itibaren Irak Kürdistan Özerk Bölgesi Başkanı olarak görev yapan Barzani, Mart 2011’de Suriye’de Devlet Başkanı Beşar Esad ve Baas rejimine karşı başlayan isyanın ardından, bu ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda yoğunlaşan Kürtlerin ortak bir tavır sergilemesine yönelik girişimleri de oldukça önem taşıyor.

BARZANİ AŞİRETİ VE KÜRT AYAKLANMALARI

Mesut Barzani,16 Ağustos 1946 tarihinde İran’ın Mahabad şehrinde dünyaya geldi. 1946 yılında İran’da kurulan Kürdistan Demokratik Partisi (Partiya Demokrata Kurdistan) Lideri Gazi Muhammed, Sovyetler Birliği’nin desteğiyle aynı senenin Ocak ayında Kürtlerin yoğunlaştığı Mahabad ve etrafındaki şehirlerin bağımsızlığını ilan etmişti.

BAAS REJİMİNE KARŞI AYAKLANMA BAŞLATTI

Barzani’nin babası Molla Mustafa Barzani de Mahabad Cumhuriyeti’nin savunma bakanlığı görevine getirilmişti. Gazi Muhammed’in Orta Doğu’da bağımsız bir Kürt devleti kurma girişimi fazla uzun ömürlü olmadı. İran ordusu Aralık 1946’da bölgeye giriş yaptı. Molla Barzani, İran güçlerine karşı bir süre direndiyse de sonunda Sovyetler Birliği’ne sığındı; daha yaşını bile doldurmayan oğlu Mesut Barzani ise Irak’a gönderildi. Arap milliyetçisi General Abdulkadir Kasım’ın 1958 yılında bir darbe yaparak Kral 2. Faysal’ı devirmesiyle Irak’ta başlayan yeni dönem, Molla Barzani ve oğlu Mesut için de bir dönüm noktası teşkil etti. Molla Barzani, yeni kurulan Baas rejiminden aldığı davet üzerine yeniden Irak’a dönüş yaptı. Irak yönetiminin, Kürtlere talep edilen haklarını vermeye yanaşmaması üzerine de 1961’de Irak’ın Baas rejimine karşı ciddi bir ayaklanma başlattı.

KÜRT MESELESİ İÇİN SİYASİ MÜCADELE VERDİ

Mesut Barzani, babası ve kardeşi İdris ile birlikte, 1970’lerin ilk yıllarında Kürtlerin meselelerini siyasi mücadele yoluyla çözmek için yoğun bir mücadeleye girişti. Barzani, 1975 sonunda babasının ABD’ye iltica etmesinin ardından yine kardeşi İdris ile birlikte Kürdistan Demokratik Partisi’ne (KDP) fiilen başkanlık etmeye başladı. Üyesi bulunduğu Barzani aşiretinin, Irak’ın kuzeyinde yaşayan Kürtlerin nezdinde oluşturduğu etki ve Nakşibendi tarikatı ile ilişkisi, Mesut Barzani’nin liderliğini konsolide etmesini kolaylaştırdı.

TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ

Türkiye, PKK ile mücadele zaman zaman Barzani ile diyalog kurdu. 1991 yılında Turgut Özal Cumhurbaşkanı iken Barzani’ye kırmızı pasaport verildi.

PEŞMERGE’YE KARŞI OPERASYONLARA KATILDI

1997 yılında Barzani, PKK’ya karşı Türkiye ile ittifak içerisine girdi ve Barzani’ye bağlı Peşmerge güçleri örgüte karşı yürütülen operasyonlarda rol aldı. Irak Kürdistan Özerk Bölgesi kurulduğundan beri, Barzani’nin Türkiye ile geliştirdiği iyi ilişkiler sayesinde, Türk yatırımcılar bölgede büyük yatırımlar yaptı.

TÜRKİYE-PKK ARASINDAKİ BARIŞ SÜRECİNE DESTEK OLDU

Kürdistan Özerk Bölgesi’nde çıkarılan petrolün de satışı ve Avrupa’ya geçişi için tek şans Türkiye’ydi, Barzani bu sebeple 2002’de Türkiye’de iktidara gelen AKP ile yakın ilişkiler kurdu. Ekonomik ilişkilerin geliştirilmesi sürecinde Barzani, Türkiye’ye PKK ile mücadele ve ardından barış sürecinde destek olmaya devam etti. Petrol anlaşmalarının uygulanması ve petrol boru hatlarının yapımı da devam ediyor. Ekim 2012’de AKP’nin kongresinde Mesut Barzani de vardı. Hemen ardından Türkiye’de başlayan barış sürecine Barzani açık destek verdi; geri çekilen PKK’lıların Kürdistan Özerk Bölgesi’ne yerleşebileceğini söyledi.

DİYARBAKIR BULUŞMASINA KATILDI

Kasım 2013’te, barış sürecinde AKP ve PKK arasındaki anlaşmazlıklar sebebiyle aksaklıklar yaşanırken, hem sürece hem de AKP Lideri Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a destek vermek için, Erdoğan’ın Diyarbakır’da yaptığı etkinliğe katıldı. Hafızalara “Diyarbakır buluşması” olarak kazınan bu buluşmanın ardından Barzani, PKK ile arasındaki gerilimi azaltmak adına “Öcalan serbest bırakılmalıdır” dedi. Ancak hemen ardından bölgedeki Kürtlerin tek partisi olan, PKK’ya yakınlığıyla bilinen Barış ve Demokrasi Partisi’nin etkisini kırmak için, Türkiye’de de bir KDP açıldı.

Irak’ın bölünmesini ‘İsrail planı’ olarak değerlendiren İran, buna asla izin verilmeyeceğini bildirirken endişelerini açıkça Kuzey Irak’taki Bölgesel Kürt Yönetimi yetkililerine aktardığını açıkladı.

“NETANYAHU’NUN İSTEKLERİ GERÇEKLEŞMEYECEK”

Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi Lideri Mesut Barzani’nin bağımsızlık için referanduma gidereceklerini açıklaması ve İsrail’den bir Kürt devletinin kurulmasına destek verecekleri ifadeleri, İran’ın tepkisine neden oldu. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Irak’ın bölünmesinin bir Siyonist planı olduğunu öne sürerek, şöyle dedi: “Irak’ın parçalanmasıyla ilgili İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun isteklerinin gerçeklemesine izin vermeyeceğiz” açıklamasında bulundu.

“KUZEY IRAK YETKİLİLERİNE SÖYLEDİK”

Abdullahiyan, şöyle dedi: “Kuzey Irak liderleri Mesut Barzani ve Neçirvan Barzani’ye dostane ve açık olarak Irak anayasasının ihlalinin herhangi bir tarafın çıkarına olmayacağını aktardık. Irak Kürdistanı’nın bağımsızlığından bahsetmek, Kürdistan’ı birkaç 10 yıl öncesine geri götürmek demektir. Bunu kardeşçe Kuzey Irak yetkililerine söyledik. Kuzey Irak liderlerini soğukkanlı olmaya çağırıyoruz ve aceleci eylemlerden kaçınmalarını talep ediyoruz.”

“ANKARA İLE AYNI DÜŞÜNÜYORUZ”

İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kuzey Irak’ın bağımsızlığı konusunda “Türkiye’nin stratejik bakışının Tahran’la aynı olduğunu” ifade etti. Abdullahiyan, şöyle konuştu: “Türk yetkililerle yaptığımız resmi görüşmelerde Irak’ın bölünmesine karşı olduklarını belirttiler. Ankara’nın bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasına onay vermeyeceği inancındayız. Türkiye, koşullar gereği göreceli olarak Irak Kürtlerinin bazı isteklerini kabul edip yahut bu aşamada sert bir tepki vermekten kaçınabilir fakat Kuzey Irak’ın bağımsızlığı konusunda Ankara’nın stratejik bakışı İran’la aynıdır.”