Etiket: Turgut Özal Hayatı 0

Turgut Özal Hayatı

Turgut ÖzalTurgut Özal, siyaset adamı, Türkiye Cumhuriyeti’nin 8. cumhurbaşkanıdır (Malatya 1927 – İstanbul 17 Nisan 1993).

İlkokulu Silifke’de, ortaokulu Mardin’de, liseyi Kayseri’de okudu. 1950’de İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Fakültesi’ni bitirerek elektrik mühendisi oldu. Aymnı yıl Devlet Su İşleri’nde Elektrik İşleri Etüd İdaresi’nde (EİEİ) çalışmaya başladı. 1952’de EİEİ, bir yıllığına uzmanlık eğitimi görmek üzere ABD’ye gönderdi. Yurda dönünce yine aynı kuruluşta elektrifikasyon planlaması, hidroelektrik baraj ve santrallerin projelendirilmesi konusunda çeşitli çalışmalar yaptı. 1958-1959’da DP iktidarının kurduğu Planlama Komisyonu’nda sekretaryayı yürüttü. Askerliğini, 27 Mayıs 1960’tan sonra yedek subay olarak yeni kurulan Devlet Planlama Teşkilatı’nda (DPT) yaptı. Bunu iki buçuk yıllık ODTÜ matematik hocalığı izledi. Ardından Elektrik İşleri Etüd İdaresi’nde genel müdür muavini oldu. 1965’teki AP iktidarı sırasında başbakanlık özel teknik müşaviri oldu. 1967’de DPT Müsteşarlığına getirildi. Bu dönemde Para Kredi Kurulu Başkanlığı, Ekonomik Koordinasyon Kurulu, AET ve RCD Kurulu Başkanlığı yaptı. 1970’te ünlü 10 Ağustos 1970 paketinin hazırlanmasında ön planda yer aldı. 12 Mart 1971 Muhtırası’ndan sonra DPT’den ayrıldı ve aynı yıl Dünya Bankası’nın iki buçuk yıl süreyle danışmanlık görevini üstlendi. Yurda döndükten sonra çeşitli özel kuruluşların üst düzey yöneticiliğinde bulundu. 1979’da Madeni Eşya Sanayicileri Sendikası (MESS) başkanı oldu. 1979 sonunda kurulan Süleyman Demirel Hükümeti döneminde başbakanlık müsteşarı ve DPT müsteşar vekili olarak görev yaptı. 24 Ocak 1980’de açıklanan “İktisadi Önlemler Paketi”nin hazırlayıcıları arasında yer aldı ve iktisadi kararlarda sorumluluğu üstlendi. 12 Eylül 1980 Harekatı’nın ardında 20 Eylül’de kurulan Bülend Ulusu Hükümeti’nde iktisadi işlerden sorumlu başbakan yardımcısı ve devlet bakam oldu. Bu dönemde 24 Ocak Kararlar uygulamasını sürdürdü. Program ilk hazırlandığında gerçekleştirilemeyen vergi değişiklikleri, onun bu yeni görevi sırasında uygulamaya konuldu. Ayrıca Türk lirasının değerinin günlük olarak belirlenmesi kararlaştırıldı. “Bankerler Olayı” olarak bilinen ve bankerlik piyasasının çökmesiyle sonuçlanan gelişmelerden sonra 13 Temmuz 1982’de görevinden istifa etti. Bir süre İslâm Kalkınma Bankası’nda çalıştı ve çeşitli şirketlere danışmanlık yaptı. Siyasal parti çalışmalarına izin verilmesi üzerine 2 Mayıs 1983’te Anavatan Partisi’ni (ANAP) kurdu. ANAP seçime katılmasına izin verilen üç partiden biri oldu. ” Muhafazakâr”, “sosyal adalet” ve “liberale ekonomi” yanlısı parti, 6 Kasım 1983 Seçimlerinde, oyların % 45.15’ini alarak tek başına çoğunluğu sağladı.

7 Aralık’ta yeni siyasal dönemin ilk hükümetini kuran Özal’ın bakanlar kurulu listesi 13 Aralık’ta Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından onaylandı. Türkiye Cumhuriyetinin 45. Hükümeti olan Özal Hükümeti mecliste güvenoyu aldı. Üç aylık bir aradan sonra 25 Mart 1984’te yapılan yerel seçimlerde de büyük başarı kazanan partisi 54 ilde belediye başkanlıklarını aldı. Onun başkanlığındaki hükümetin bu dönemde en çok dikkat çeken çalışmalarından bire Katma Değer Vergisi’ni Türkiye’de ilk kez uygulamaya koyması oldu (Aralık 1984). Mart 1987’de ABD’nin Houston kentinde başarılı bir by-pass ameliyatı geçirdi. Aynı yılında eylül ayında eski parti liderlerine siyasal haklarının geri verilip verilmemesini belirleyecek olan referandumda partisi, halka “hayır” yönünde oy kullanma çağrısı yaptıysa da “evet” oyları az farkla çoğunluğu sağladı. Bunun üzerine aldığı erken seçim kararını parlamentoya onaylatarak uygulamaya koydu. (29 Kasım, 1987). Seçim sonucu partisi oyların üçte birini almasına karşın, seçimden kısa bir süre önce parlamentoya kabul ettirdiği ve Türkiye’de ilk kez uygulanan çifte baraj sistemiyle, en çok oy alan parti olarak (% 36) milletvekillerinin yaklaşık 2/3’ünün (292) kazanmayı başardı. Seçimden hemen sonra gittiği ABD’de başarılı bir göz ameliyatı geçirdi (Aralık 1987).

Ocak 1987’de İsviçre’nin Davos Kenti’nde Yunanistan Başbakanı A. Papandreu ile Türk-Yunan sorunlarını bir zirvede görüşen ilk Türk başbakanı oldu. Mart 1988’de Brüksel’de Papandreu ile yaptığı ikinci görüşme, Türk-Yunan ilişkilerinde yumuşamaya doğru giden yeni bir dönem başlattı. 37 yıl sonra Atina’yı ziyaret eden ilk Türk başbakanı oldu (13 Haziran 1988). ANAP Büyük Kongresi’nde uğradığı suikasttan hafif yaralı kurtuldu (18 Haziran 1988) ve yeniden genel başkan seçildi. Hükümette bazı değişikliklere gitti.Fransa’ya (Kasım 1988), ABD’ye (Aralık 1988) resmi gezilerde bulundu. ABD gezisinde, Teksas Teknik Üniversitesi tarafından fahri doktor unvanı verildi. 26 Mart 1989 yerel seçimlerinde, ANAP’ın oy oranı % 21.8’e düşmesine karşın, istifa etmeyeceğini, erken seçime gidilmeyeceğini açıkladı. 1988 enflasyonunun % 80’i bulması, hükümetini iyice yıprattı, cumhurbaşkanlığına adaylığını koydu (Eylül 1989). Muhalefeti katılmadığı cumhurbaşkanlığı seçiminde Türkiye Cumhuriyeti’nin 8. cumhurbaşkanı seçildi. (31 Ekim 1989); 9 Kasımda resmen göreve başladı. Irak’ın Kuveyt’i işgaliyle (2 Ağustos 1990) patlak veren körfez bunalımında ve 17 Ocak 1991’de başlayan savaşta Türkiye’nin etkin bir rol oynaması gerektiğini, bu savaştan kazançlı çıkacağı görüşünü savundu. Nisan 1992’de ABD’ye yaptığı gezi sırasında yapılan sağlık kontrollerinde prostat kanseri teşhisi sonucu yapılan ameliyatla sağlığına kavuştu. Yurda dönüşünde aktif politikanın içinde yer almayı sürdürdü. Orta Asya Türk cumhuriyetlerine yaptığı yorucu bir gezinin ardından yurda dönüşünde geçirdiği bir kalp kriziyle yaşamını yitirdi.

kaynak:nkfu

Etiketler, , , , , , ,