Etiket: Ziya Gökalp Aslen NERELİ

Ziya Gökalp Aslen NERELİ , kimdir , kaç yaşında ,biyografisi , hakkında

Ziya GökalpZiya Gökalp (1875 – 25 Ekim 1924) büyük sosyolog ve Türkçü yazarımızdır. Diyarbakır’da doğdu. Babası Tevfik Efendi de yazardı. Ziya Gökalp daha küçük yaştayken babasının telkinleriyle halk şiirine karşı ilgi duydu. İlk ve orta öğrenimini Diyarbakır’da yaptı. Babasını erken kaybetti. Amcası Hasip Efendi, Ziya’nın özel öğrenimiyle yakından ilgilendi. Arapça ve Farsça’yı öğrenmesine yol açtı. Gazalî, Farabî, Ibni Rüşt, İbni Sînâ gibi fikir adamlarını okuttu. Çok küçük yaşta karşılaştığı bu eserler, Ziya’da bir buhrana yol açtı. Doktorken doğa bilgisi okutan çok bilgili bir öğretmenin teşvikleri de Ziya’yı fikir dünyasına yöneltmiştir. Şahsi sebeplerin de zoru ile bir gün beynine ateş ederek kendini öldürmeye kalktı. Bunu çok hafif atlattı. Hayatı kurtulduktan sonra kendisine bir yön bulmak istedi. İstanbul’a gelip Baytar Okulu’na girdi. Hürriyetçi düşüncelerinden dolayı hapse atıldı. Dokuz ay yattıktan sönra Diyarbakır’a sürgün edildi. Orada, ölmüş bulunan amcasının kızı ile evlendi.

1908’de İkinci Meşrutiyet’in ilanı üzerine İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Diyarbakır şubesini kuran Ziya, İstanbul’a, daha sonra Selânik’e gitti. Orada Ali Canip’le Ömer Seyfettin «Genç Kalemler» dergisini çıkarıyor, -dilde sadeleşme, millileşme amacını güdüyorlardı. O sırada Osmanlıcılıkla İslam birliği gibi iki zıt fikir yüzünden aydınlar ne yanı tutacaklarını şaşırmış durumdaydılar.

Ziya, «Gökalp» takma adı ile, «Genç Kalemler» de «Turan» adlı manzumesini yayınladı. Bu, hem onun Gökalp diye tanınmasına, hem de Türkçülük, dilde millileşme akımlarının derlenip toparlanmasına yol açtı. Yeni Lisan’cıların fikir yönünü hazırlayıp beslemeye başladı.

Ziya Gökalp İttihat ve Terakki genel merkezinde parti genel sekreteri olarak siyasi çalışmalara katılıyor, sosyoloji ve dil alanında da ülküsünü açıklayan eserler veriyordu. Dilde bağlandığı esaslar, Arapça ve Farsça’nın dil-bilgisine ait kuralları tatbik etmemek, halk diline girmiş kelimeleri Türkçe saymak, yeni fikirler için dilimizin türetim kurallarına göre kelime türetmekti.

Birinci Dünya Savaşı kaybedilip de, İstanbul işgal olununca, Ziya Gökalp da, ateşli milliyetçilerle birlikte, İngilizler tarafından bir gemiye bindirilip Akdeniz’deki Malta adasına sürgüne gönderildi. O sırada, «Yeni Mecmua»’ yı çıkarmaktaydı, bu dergi, memleket gençlerine her mânada ışık tutuyordu.

Malta’dan İstanbul’a gelen Ziya Gökalp, oradan da Samsun’a geçti. Ailesini yanına aldırdı. Bir ay kadar Ankara’da kaldılar. Sonra Diyarbakır’a gittiler. 1922’de Maarif Vekâleti Telif ve Tercüme Heyeti başkanlığına tâyin edildi. İkinci devrede B.M.M.’ne Diyarbakır milletvekili seçildi. Eski bir mide rahatsızlığı şiddetle teptiğinden İstanbul’a geldi. Büyükada’da, tedavi görmekte ve «Türk Medeniyeti Tarihi» adlı büyük eserini hazırlamaktayken, 24 Kasım 1924’te öldü.

Ziya Gökalp, «Yeni Mecmua», .«Küçük Mecmua» gibi birkaç dergi çıkarmış, çeşitli gazete ve dergilerde birçok makale yayınlamıştır. Hakkında pek çok yayın yapılmakla beraber eserlerinin tamamı, tam bir takım halinde basılmış değildir. Üniversite’deki hocalığı sırasında hazırlanmış notlarını sonradan çeşitli eserlerinde kendisi malzeme olarak kullanmıştı. Gökalp, Fransız sosyologu Emile Durkheim’in fikirlerini cemiyetimizin yapısını araştırmada rehber saymakla tanınmıştı.

Başlıca eserleri şunlardır: Kızıl Elma (şiirler, 1913), Yeni Hayat (şiirler, 1918), Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak (1918), Altın Işık (nazım ve nesir karışık, 1920), Türkçülüğün Esasları (1923), Türk Medeniyeti Tarihi ( 1925).

ZİYA GÖKALP’TEN BİR HİKAYE (ÜLKER İLE AYDIN)

ÜLKER İLE AYDIN

Ziya Gökalp, 1915’te şiirlerini «Kızıl Elma» adî altında topladı. Bu onun ilk şiir kitabıydı. Bu eserde, siyasi gayesini birtakım çocuk hikâyelerine serpiştirerek veriyordu. «Ülker ile Aydın», konusunu bir halk masalından almakla beraber, sonunda Gökalp’ın Turancılık fikrini aşılamak maksa-diyle yazdığı belli olan, en uzun hikâyesidir. Buraya, masalın konusunu, içinden bir parçayı aynen alarak, özetliyoruz.

kaynak:nkfu

Etiketler, , , , , , , , ,